Տարբեր առարկաները չափելու, հաշվելու, կշռելու համար օգտագործում են թվերն ու դրանք անվանող բառերը՝ թվականները:
Օրինակ` յոթ (սեղան), իննսունհինգ (մատիտ), քսան սանտիմետր (ժապավեն), երկու կիլոգրամ (ալյուր):
Թվականները ցույց են տալիս առարկաների թիվ կամ թվային կարգ (թիվը ըստ դասավորության):
Թվականները լինում են երկու տեսակի՝ քանակական և դասական:
Առարկայի թիվ, քանակ ցույց տվող թվականները քանակական թվականներ են՝ երկու, տասնչորս, յոթանասուներեք, հարյուր, հիսունչորս և այլն:
Քանակական թվականները պատասխանում են ինչքա՞ն, որքա՞ն, քանի՞ հարցերին:
Առարկայի կարգ, դաս ցույց տվող թվականները դասական թվականներ են՝ առաջին, երկրորդ, չորրորդ, տասներորդ, քսանհինգերորդ և այլն:
Դասական թվականները պատասխանում են ո՞րերորդ հարցին:
Թվականների գրությունը
Թվականները ըստ գրության լինում են երկու տեսակի՝ առանձին և միասին գրվող թվականներ:
11 -ից մինչև 99-ը թվականները գրվում են միասին: Օրինակ՝ երեսունհինգ, յոթանասունմեկ, քսանմեկ, տասներեք:
100-ից բարձր բոլոր թվականները, 100,1000 և ավելի բարձր թիվ ցույց տվող թվականների բաղադրիչները գրվում են առանձին՝ չորս հազար, հարյուր քսանվեց:
Դասական թվականները կազմվում են բացարձակ թվականներին ավելացնելով -րորդ կամ —երորդ վերջածանցները. երկու, երեք, չորս թվականներին ավելացվում է -րորդ, ինչպես՝ երկրորդ, երրորդ, չորրորդ, բոլոր մյուս թվականներին` — երորդ ածանցը, ինչպես՝ հինգերորդ, վեցերորդ, քսաներորդ, երեքհարյուրերորդ և այլն:
Դասական թվականները կազմվում են՝ 2,3,4 բացարձակ թվականներին ավելացնելով -րորդ, մնացածներին՝ —երորդ վերջածանցները:
Երեսուն թվականը գրվում է ր-ով, քառասուն-ը՝ ռ-ով: 9-ը միշտ գրվում է երեք տառով՝ ինն կամ ինը: 80-ի ճիշտ ձևն է՝ ութսուն:
Տասը թվականի ը հոդը բառակազմության մեջ փոխվում է ն-ի՝ տասնչորս:
Պետք է հիշել՝ հետևյալ թվականների ուղղագրությունը՝ ինն, ինը, տասը, երեսուն, քառասուն, հիսուն, վաթսուն, յոթանասուն, ութսուն, իննսուն, միլիոն, միլիարդ:
Թվականները կարող են արտահայտվել հայերեն այբուբենի տառերով` նրանց թվական արժեքի համապատասխան` Ա (1 կամ 1-ին), Բ (2 կամ 2-րդ), ժ (10 կամ 10-րդ), ԺԴ (14 կամ14-րդ), Ճ (100 կամ100-րդ) Ռ (1000 կամ1000-րդ) և այլն:
Առաջադրանքներ
- Թվերը գրել տառերով:
7-յոթ
5-հինգ
9-ինը
4-չորս
10-տասը
19-տասնինն
95-իննսունհինգ
51-հիսունմեկ
64-վաթսունչորս
60-վաթսուն
35-երեսունհինգ
40-քառասուն
80-ութսուն
82-ութսուներկու
99-իննսունինը
100-հարյուր
200-երկու հարյուր
900-ինը հարյուր
126-հարյուր քսանվեց
931-ինն հարյուր երեսունմեկ
1000-հազար
20 000-քսան հազար
3006-երեք հազար վեց
5800-հինգ հազար ութ հարյուր
9325-ինը հազար երեք հարյուր քսանհինգ
1 000 000-Մեկ միլիոն
3 245 614-երեք միլիոն երկու հարյուր քառասունհինգ հազար վեց հարյուր տասնչարս
2․ Շարունակի՛ր ըստ օրինակի։ Հիշի՛ր․ եթե 2, 3, 4 թվականները կազմվում են -րորդ ածանցով, 5-ից բարձր թվականները կազմվում են -երորդ ածանցով։
2- րդ-երկրորդ
3- րդ-երրորդ
4-րդ-չորրորդ
5 -րդ-հինգերորե
6-րդ-վեցերորդ
7 -րդ-յոթերորդ
8 -րդ-ութերորդ
9 -րդ-իններորդ
10 -րդ-տասներորդ
- Տառերով գրել 8 — ով սկսվող բոլոր երկնիշ զույգ թվերը:
- ութսուն,ութսուներկուս,ութսունչորս,ութսունվեց,ութսունութ։
- Տառերով գրել 6 — ով սկսվող բոլոր երկնիշ կենտ թվերը:
վաթսունմեկ,վաթսուներեք,վաթսունհինգ,վաթսունյոթ,վաթսունինը։
5․ Օգտվելով համացանցից գրիր այնպիսի առածներ, որտեղ թվական կա։ Օրինակ՝ Արջը յոթ երգ գիտի, յոթն էլ տանձի մասին։
- Առաջ մտածիր, հետո խոսիր։
- Խորամանկ աղվեսը երկու ոտով է թակարդն ընկնում։
- Հասկացողին մին ասա, չհասկացողին՝ հազար ու մին։
- Մեկ կա` հազար արժի, հազար կա` մեկ չարժի։
- Մի գիժ քար գցեց հորը, քառասուն իմաստուն չկարողացան հանել։
- Մոր մի օրհնանքը յոթ անեծք կքանդի։
- Տաս անգամ չապիր մեկը կտրիր։
- Հետևյալ թվականները գրի՛ր տառերով` 54, 847, 6985, 12546, 68, 95, 15, 58, 697, 89:
- հիսունչորս
- ութ հարյուր քառասունյոթ
- վեց հացար ինը հարյուր ութսունհինգ
- տասներկու հազար հինգ հարյուր քառասուվեց
- Վաթսունիութ
- իննսունհինգ
- տասնհինգ
- հիսունութ
- վեց հարյուր իննսունյոթ
- ութսունինն
- Տրված բառերը բաժանիր երեք խմբի՝ գոյականներ, ածականներ, թվականներ:
Չորրորդ, մեծ, մեծություն, մարդ, լավագույն, ամենաերկար, հինգ, երրորդ, թիվ, վազք, դաժան, հինգերորդ, վերջին, լուսավոր, սենյակ, մայրիկ, դուռ, դատավոր, դատարկ:
Գոյականներ –մեծ մարդ մեծությոն թիվ վազք սենյակ մայրիկ դուռ դատավոր
Ածականներ –լավագույն ամենաերկար դաժան լուսավոր դատարկ վերջրն
Թվականներ —չորրորդ հինգ երրորդ հինգերորդ